Króliki domowe to popularne zwierzęta towarzyszące, ale ich utrzymanie wymaga wiedzy i odpowiedzialności. Poniżej przedstawiamy krótki przewodnik dla osób, które planują przygarnięcie królika lub dopiero zaczynają swoją przygodę z tym zwierzęciem.

Kim jest królik?

Królik domowy (łac. Oryctolagus cuniculus domesticus) jest udomowioną formą królika europejskiego z rodziny zającowatych – nie jest gryzoniem, lecz zajęczakiem. W warunkach domowych żyje przeciętnie około 8–12 lat (zdarzają się nawet starsze osobniki), co oznacza, że decyzja o jego posiadaniu to zobowiązanie na długie lata. Występuje wiele ras i odmian królika domowego, różniących się wielkością i wyglądem – od małych królików miniaturowych ważących ~1 kg po duże rasy mogące przekraczać 5 kg masy ciała. Są to zwierzęta ciekawskie, towarzyskie i inteligentne, a przy odpowiedniej opiece potrafią nawiązać silną więź z opiekunem.

Decyzja o posiadaniu królika

Zanim sprowadzisz królika do domu, pamiętaj, że to żywa istota wymagająca codziennej opieki. Mimo swojego uroku, króliki nie są “łatwymi” zwierzętami, tym bardziej nie są zwierzętami „dla dzieci” – to nie pluszowymi maskotkami. Opieka nad królikiem wymaga czasu – codziennego karmienia, sprzątania kojca/klatki kuwety i zabawy. Dobrze utrzymany królik może żyć ponad dekadę, więc decyzja powinna być przemyślana długoterminowo. Dorosły opiekun musi wziąć odpowiedzialność za zwierzę – dzieci nie powinny zajmować się królikiem samodzielnie. Króliki są bowiem stosunkowo delikatne i z natury nie lubią noszenia na rękach czy tulenia, a w stresie mogą się bronić drapaniem lub dotkliwym gryzieniem. Niestety wiele królików trafia do schronisk, fundacji, w tym również do nas z powodu nieprzemyślanych decyzji ich właścicieli. Dlatego rozważ adopcję zamiast zakupu – zyskasz informację o charakterze zwierzaka i wsparcie doświadczonych wolontariuszy.

Podstawowe potrzeby i opieka

• Przestrzeń i warunki utrzymania: Królik potrzebuje dużo przestrzeni do życia. Minimalna długość klatki dla małego królika to 120 cm, ale nawet największa klatka nie zastąpi ruchu – każdego dnia zwierzę musi spędzać kilka godzin poza klatką na swobodnym wybiegu po mieszkaniu. Najlepiej, jeśli królik może mieszkać w wydzielonym, zabezpieczonym pokoju lub kojcu. Pamiętaj, że w polskim klimacie królik nie powinien mieszkać na zewnątrz – jest wrażliwy na ekstremalne temperatury, łatwo ulega przegrzaniu i udarom w upał, a zimą grozi mu wychłodzenie. Klatki i kojce w domu ustawiamy z dala od przeciągów i źródeł ciepła (np. gorącego kaloryfera), ponieważ króliki gorzej znoszą upał niż chłód. Mieszkanie należy zabezpieczyć na czas “wybiegu” królika – pochować kable, trujące rośliny i cenne przedmioty, które zwierzak mógłby pogryźć. Warto też przygotować dla pupila kryjówki (np. kartonowe pudełka) oraz zabawki do gryzienia i kopania, by zaspokoić jego naturalne potrzeby. Uwaga: prawo również zobowiązuje opiekuna do zapewnienia właściwych warunków – zgodnie z ustawą o ochronie zwierząt zwierzę domowe musi mieć pomieszczenie chroniące przed zimnem, upałem i opadami, z dostępem do światła dziennego, umożliwiające swobodną zmianę pozycji ciała, a także odpowiednią karmę i stały dostęp do wody.

• Dieta: Podstawą żywienia królika jest siano – powinno stanowić ok. 80% jego pożywienia i być dostępne bez ograniczeń przez całą dobę. Siano dostarcza niezbędnego błonnika, zapewnia prawidłową pracę układu trawiennego oraz ścieranie zębów, które rosną przez całe życie (brak możliwości ścierania powoduje przerost zębów i ból). Świeża woda powinna być zawsze dostępna. Oprócz tego królik powinien codziennie dostawać porcję świeżych lub suszonych ziołowych roślin zielonych i gałązek do gryzienia. Warzywa oraz granulowana karma mogą być podawane w niewielkiej ilości jako urozmaicenie diety, ale nie powinny dominować jadłospisu. Wbrew stereotypom korzeń marchewki nie jest podstawowym pokarmem królika – dieta zbyt bogata w warzywa i pasze treściwe prowadzi do otyłości i problemów z zębami. Jednostajne lub niewłaściwe żywienie grozi poważnymi zaburzeniami trawienia (np. groźny zastój pracy jelit) oraz biegunkami, dlatego tak ważne jest, by menu opierało się na sianie i ziołach, a nowości wprowadzać stopniowo i zawsze z rozwagą po uprzednim sprawdzeniu, czy dany produkt nadaje się do podania królikowi i w jakiś ilościach.

• Zdrowie i opieka weterynaryjna: Królik – tak jak pies czy kot – wymaga opieki weterynaryjnej. Należy zapewnić mu profilaktyczne wizyty u lekarza (najlepiej takiego, który specjalizuje się w leczeniu zajęczaków) oraz regularne szczepienia ochronne przeciw najgroźniejszym chorobom wirusowym królików: myksomatozie oraz RHD (pomorowi królików) – obie te choroby są śmiertelne i występują również w Polsce. Bardzo ważna jest kastracja – dotyczy to zarówno samic, jak i samców. Zabieg ten zapobiega niekontrolowanemu rozmnażaniu oraz wielu problemom behawioralnym (ogranicza agresję terytorialną, znaczenie moczem, uciążliwe zachowania na tle hormonalnym). Co więcej, u niezabieganych samic niezwykle często rozwija się złośliwy rak macicy – ryzyko wystąpienia szacuje się na 60–80% u samic powyżej 3–4 roku życia. Wczesna kastracja (ok. 5–6 miesiąca życia) praktycznie eliminuje to zagrożenie zdrowotne. Po kastracji króliki stają się na ogół spokojniejsze, łatwiej nauczyć je czystości (korzystania z kuwety) i rzadziej wykazują niepożądane zachowania. Pamiętaj również, że króliki doskonale maskują objawy chorób (jako zwierzęta łowne instynktownie ukrywają słabość), dlatego obserwuj swojego pupila – każde odstępstwo od normy (apatia, brak apetytu, brak odchodów) wymaga szybkiej konsultacji z weterynarzem.

• Zachowanie i potrzeby społeczne: W naturze króliki żyją w grupach, dlatego jako pupile są bardzo społeczne – nie powinny żyć w całkowitej samotności. Najlepiej czują się w parze lub stadku innych królików (dobranych pod względem płci i charakteru). Królikowi opiekun musi poświęcać dużo czasu każdego dnia – to nie zwierzę, które można zostawić same sobie. Nuda i brak towarzystwa odbijają się na jego psychice i mogą prowadzić do apatii albo niszczenia otoczenia. Króliki mają różnorodne temperamenty: od spokojnych „kanapowców” po energiczne „torpedy”. Nie lubią być podnoszone czy przytulane siłą – wiele z nich boi się takich zachowań i może reagować obronnie. Gdy jednak zdobędziemy ich zaufanie, króliki okazują przywiązanie na swój sposób: podchodzą same po pieszczoty, wybiegają na powitanie, potrafią lizać opiekuna, a z radości wykonują charakterystyczne podskoki i piruety. Aktywność królików koncentruje się zwykle o świcie i zmierzchu – mogą wtedy brykać, skakać, a nawet hałasować nocą. Co ważne, króliki da się częściowo ułożyć – wiele z nich uczy się czystości i bez problemu załatwia potrzeby do kuwety, a także reaguje na swoje imię. Można je trenować metodami pozytywnymi (za przysmaki) w prostych komendach czy sztuczkach, choć wymaga to cierpliwości.

Podsumowując: królik to wspaniały towarzysz, ale wymaga świadomego i troskliwego opiekuna. Decydując się na królika w domu, należy zapewnić mu odpowiednie warunki bytowe, właściwą dietę i opiekę weterynaryjną oraz poświęcić mu czas i uwagę. W zamian możemy zyskać pełnego uroku, zabawnego przyjaciela na wiele lat, który odwdzięczy się nam zaufaniem i sympatią. Pamiętajmy przy tym, że dobrostan zwierzęcia jest również kwestią naszej odpowiedzialności prawnej i moralnej – traktujmy królika z szacunkiem należnym każdemu żywemu stworzeniu.